Γονιμότητα Και Διατροφή

Εάν έχετε μπει στη διαδικασία να κάνετε μωρό, φροντίστε να εμπλουτίσετε τη διατροφή σας με τις ακόλουθες τροφές, που υπόσχονται να αυξήσουν τη γονιμότητά σας.

Πράσινα λαχανικά με μεγάλα φύλλα, όπως σπανάκι, λάχανο, μαρούλι, μπρόκολο κ.λπ. Είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ, μια βιταμίνη (του συμπλέγματος Β) που συμβάλλει στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και στην υγεία του αναπαραγωγικού συστήματος. Επιπλέον, το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για την παραγωγή καλής ποιότητας σπέρματος στους άντρες και συμβάλλει στην υγεία του νευρικού συστήματος, ενώ προλαμβάνει τις γενετικές ανωμαλίες της σπονδυλικής στήλης στο έμβρυο.

Ξηροί καρποί, όπως καρύδια και αμύγδαλα, και σπόροι, όπως λιναρόσπορος και ηλιόσπορος. Περιέχουν τα πολύτιμα λιπαρά ω-3 και βιταμίνη Ε που είναι απαραίτητη για την παραγωγή υγιών κυττάρων. Επίσης, οι ξηροί καρποί περιέχουν μαγνήσιο και ψευδάργυρο.

Εσπεριδοειδή, όπως πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ, λεμόνια, που είναι πλούσια σε βιταμίνη C, η οποία αυξάνει την κινητικότητα του σπέρματος και προάγει την ωορρηξία.

Λαχανικά γενικά πλούσια σε αντιοξειδωτικά, π.χ. αυτά που έχουν έντονο πορτοκαλί ή κόκκινο χρώμα, όπως καρότα, κολοκύθες, κόκκινη πιπεριά. Περιέχουν βήτα-καροτίνη, μια σημαντική πηγή της βιταμίνης Α, απαραίτητη για την υγεία των ιστών των οργάνων του αναπαραγωγικού συστήματος, του εγκεφάλου και των ματιών. Προσοχή, όμως, στη βιταμίνη Α, γιατί η υπέρβαση της συνιστώμενης δόσης μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη γέννα. Στην εγκυμοσύνη αποφεύγουμε τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη Α.

Γαλακτοκομικά. Αποτελούν πηγή ασβεστίου, που είναι απαραίτητο στην υγεία του αναπαραγωγικού συστήματος. Προτιμήστε όσα είναι χαμηλά σε λιπαρά για να αποφύγετε να πάρετε επιπλέον κιλά, αλλά προσπαθήστε να εξασφαλίσετε τα 1.000 mg ασβεστίου που σας χρειάζονται την ημέρα (300mg περιέχονται σε ένα ποτήρι γάλα, ένα φλιτζάνι γιαούρτι ή 40 γρ. τυρί). Κατά τη διάρκεια της προσπάθειας για τεκνοποίηση καλό θα είναι να είναι πλήρη τα γαλακτοκομικά και βιολογικά.

Άπαχο κρέας, όπως κοτόπουλο, γαλοπούλα και μοσχάρι χωρίς λίπος, που εξασφαλίζουν το σίδηρο που χρειάζεστε. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες που λαμβάνουν επαρκείς ποσότητες σιδήρου μέσω της διατροφής τους είναι πιο γόνιμες από όσες έχουν έλλειψη αυτού του πολύτιμου μετάλλου. Προσοχή όμως: η υπερβολική κατανάλωση πρωτεΐνης μπορεί να μειώσει τη γονιμότητα, γι' αυτό περιοριστείτε σε δύο το πολύ πρωτεϊνούχες τροφές την ημέρα.

Δημητριακά ολικής άλεσης, αναποφλοίωτο ρύζι και άλλους σύνθετους υδατάνθρακες που περιέχουν βιταμίνες Β και Ε, απαραίτητες για την ορμονική ισορροπία και την παραγωγή υγιών ωαρίων και σπαρματοζωαρίων. Εάν έχετε το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), η πιο κοινή αιτία στειρότητας στις γυναίκες, πρέπει να δώσετε μεγαλύτερη σημασία στα δημητριακά.

Σολομός και άλλα λιπαρά ψάρια (σαρδέλες, ρέγκα κλπ.) που είναι πλούσια σε λιπαρά οξέα ω-3, τα οποία εξισορροπούν τις ορμόνες του αναπαραγωγικού συστήματος, αυξάνουν τη ροή του αίματος και βοηθούν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει το στρες. Επίσης, συνιστάται η κατανάλωση μονοακόρεστων λιπαρών (ελαιόλαδο, αβοκάντο).

Ανανάς. Είναι η καλύτερη φυσική πηγή μαγγανίου, ενός μεταλλικού στοιχείου που ενεργοποιεί τα ένζυμα που προκαλούν την παραγωγή μιας σειράς από ορμόνες του αναπαραγωγικού συστήματος. Η έλλειψή του συνδέεται με δυσκολία στη σύλληψη.

Καυτερές πιπεριές. Οι πικάντικες τροφές αυξάνουν την ροή του αίματος στο σώμα, εξασφαλίζοντας την καλή αιμάτωση του γενετικού συστήματος. Επιπλέον, οι καυτερές πιπεριές προκαλούν την έκκριση ενδορφινών που καταπολεμούν το στρες και προσφέρουν μια αίσθηση χαλάρωσης.

Οι τροφές που πρέπει να αποφεύγετε

Υπάρχουν και κάποιες τροφές που μπορεί να μειώσουν τις πιθανότητες να πετύχετε μια εγκυμοσύνη, όπως για παράδειγμα τα μεγάλα ψάρια που περιέχουν μεγάλες ποσότητες υδραργύρου, ένα μέταλλο η κατανάλωση του οποίου έχει συνδεθεί με υπογονιμότητα - ενώ είναι επιβλαβές και για το έμβρυο. Τα ψάρια που είναι συχνότερα μολυσμένα με υδράργυρο είναι ο ξιφίας, ο τόνος, ο μεγάλος κολιός, τα σκυλόψαρα.

Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγετε τα υδρογονοποιημένα (ή τρανς) λιπαρά, που βρίσκονται στις επεξεργασμένες και τις τηγανητές τροφές, όπως τα τυποποιημένα σνακ (πατατάκια, γαριδάκια, ντόνατ κ.λπ.).

Extra Tips

• Μειώστε την κατανάλωση πολύ επεξεργασμένων δημητριακών και άλλων αμυλωδών τροφών, καθώς και ζάχαρης, ιδιαίτερα εάν έχετε διαγνωστεί με το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών.
• Συνιστάται έλεγχος του βάρους σας. Όταν οι λιπαποθήκες του ατόμου είναι χαμηλές, μειώνεται η γονιμότητα για να αποφευχθεί η πιθανότητα γονιμοποίησης σε ένα σώμα που δεν έχει αρκετή ενέργεια για να μπορέσει να κυοφορήσει και έπειτα να θρέψει το έμβρυο. Αντίθετα, το αυξημένο βάρος αυξάνει της ινσουλινοαντίσταση και συχνά ευνοεί την εμφάνιση του Συνδρόμου των Πολυκυστικών Ωοθηκών καθώς και άλλων ενδοκρινικών ανωμαλιών.
• Η υπερκατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης πιθανώς να μειώνει τη γονιμότητα στις γυναίκες, ενώ η μέτρια κατανάλωση κρασιού μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά.
• Η αύξηση της δραστηριότητας, κυρίως της έντονης, έχει δειχτεί ότι μειώνει τον κίνδυνο υπογονιμότητας.
• Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αποκτηθεί αρκετό φυλλλικό οξύ προτού να μείνετε έγκυοι, επειδή το νευρικό σύστημα του μωρού σας θα διαμορφωθεί ακριβώς τρεις έως τέσσερις εβδομάδες μετά από τη σύλληψη, όταν πολλές γυναίκες δεν έχουν καν συνειδητοποιήσει ακόμη την εγκυμοσύνη.
• Η ανεπάρκεια της B12 μπορεί επίσης να διαδραματίσει έναν ρόλο σε μερικές ατέλειες του νευρικού συστήματος. Επειδή η βιταμίνη B12 βρίσκεται πρώτιστα στα ζωικά τρόφιμα, οι γυναίκες που τρώνε σπάνια κρέας ή ακολουθούν μια αυστηρή χορτοφάγο ή vegan δίαιτα πρέπει είτε να ψάξουν για πολυβιταμίνη που δίνει την ολόκληρη B12 συνιστώμενη ημερήσια δοσολογία (2,4 μικρογραμμάρια) είτε να πάρουν συμπλήρωμα B12.
• Πίνετε αρκετό νερό.

Για τους άντρες

• Διατροφικοί παράγοντες που επηρεάζουν το σπέρμα είναι το σωματικό βάρος, η ισορροπία στη διατροφή και το αλκοόλ. Η υπερκατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει αρνητικά το σπέρμα και σχετίζεται με δίαιτα χαμηλή σε θρεπτικά συστατικά. Περιορίστε το αλκοόλ σε δυο ποτά την ημέρα (1 ποτό ισοδυναμεί περίπου με 330 ml μπύρας, 150 ml κρασί ή 40 ml άλλων ποτών όπως βότκα, ουίσκι, κτλ).
• Επιλέξτε τουλάχιστον πέντε μερίδες τροφίμων ολικής άλεσης την ημέρα και περιορίστε τη κατανάλωση κόκκινου κρέατος.  
• Προτιμήστε χαμηλότερες σε λιπαρά τροφές όπως είναι το ψάρι, το κοτόπουλο, η γαλοπούλα και το χοιρινό. Τα λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, ο κολιός, οι σαρδέλες, κτλ περιέχουν ω-3 λιπαρά τα οποία φαίνεται πως συμβάλλουν στην υγεία του σπέρματος. Περιορίστε τα κορεσμένα λιπαρά από τη διατροφή σας. Αυτά περιέχονται σε ζωικά προϊόντα όπως το κόκκινο κρέας, τα γαλακτοκομικά πλήρη σε λιπαρά, τα τηγανητά, κτλ. 
• Η άσκηση κάνει καλό στη γονιμότητα σας αλλά και γενικότερα στην υγεία σας. Υψηλά επίπεδα όμως μειώνουν τη τεστοστερόνη σας και αυτό μπορεί να την επηρεάσει.
• Το κάπνισμα μειώνει τον αριθμό και τη κινητικότητα του σπέρματος, ενώ άλλες ουσίες όπως η μαριχουάνα μειώνει τον αριθμό και επηρεάζει αρνητικά τη μορφολογία του. Επιπρόσθετα, το κάπνισμα σχετίζεται με μείωση του επίπεδου των βιταμινών C και Ε στο αίμα.
• Άλλοι πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν το σπέρμα είναι οι εξής: στρες, κοκαΐνη, αμφεταμίνες, σάουνα, μπάνιο με πολύ ζεστό νερό, στεροειδή και συμπληρώματα τεστοστερόνης, κάποια φάρμακα, χημειοθεραπεία, πυρετός, ατμοσφαιρική ρύπανση, συχνότητα των επαφών, στενά εσώρουχα, η ηλικία κτλ.
• Τη γονιμότητα (όχι μόνο τη γυναικεία, αλλά και την ανδρική) μπορεί να ευνοήσει μια διατροφή πλούσια σε ιχνοστοιχεία όπως ο ψευδάργυρος και το σελήνιο, τα οποία είναι απαραίτητα για την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και για την ικανότητά τους να εισδύουν στο ωάριο και να ανταλλάσσουν το γενετικό τους υλικό μαζί του. Τα θαλασσινά, το άπαχο κόκκινο κρέας και τα τρόφιμα ολικής αλέσεως αποτελούν καλές πηγές ψευδαργύρου, ενώ οι ξηροί καρποί περιέχουν σελήνιο, όπως επίσης και οι γαρίδες, το ψάρι γλώσσα και το ψωμί ολικής αλέσεως.
• Επειδή, τέλος, το άγχος είναι ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς της γονιμότητας, ίσως πρέπει να βάλετε το χαμομήλι στη ζωή σας, καθώς φαίνεται πως όταν καταναλώνεται σε μέτριες ποσότητες μειώνει τα επίπεδα του στρες, το οποίο αυξάνεται κατακόρυφα όταν αντιμετωπίζει κανείς πρόβλημα γονιμότητας.
• Επιλέγετε οργανικά λαχανικά, φρούτα, κρέας και κοτόπουλο. Θα αποφύγετε τα ίχνη από βλαβερά φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα, για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορούν να έχουν αρνητική επίδραση στη γονιμότητα (τόσο τη γυναικεία όσο και την αντρική).

Πηγή: Θάλεια Σταματιάδου (διατροφολόγος - κλινική διαιτολόγος)
Επιμέλεια: Λουκία Καραγιάννη Αισθητικός